Formowanie korony wrzecionowej po posadzeniu drzew owocowych

fot. Anita Łukawska

Korona wrzecionowa jest najbardziej popularną formą korony w intensywnych sadach z drzewkami zaszczepionymi na podkładkach słabo rosnących. Formowanie korony wrzecionowej należy zacząć już w pierwszym roku po posadzeniu drzew. Jak to prawidłowo wykonać? Sprawdźmy!

Korona wrzecionowa jest koroną przewodnikową. Formowanie korony wrzecionowej wymaga ingerencji praktycznie od momentu posadzenia młodych drzewek.

Cechy wrzecionowej korony

Na pionowym przewodniku powinny być osadzone poziome lub zwisające gałęzie i pędy. W kolejnych latach wymiana bocznych rozgałęzień podczas cięcia umożliwia regulowanie rozpiętości korony, co jest wymagane w sadzie z gęsto sadzonymi drzewami. A przyginanie pędów w pierwszych latach życia drzewa i zastosowanie podkładek karłowych zapewnia wczesne wejście drzew w owocowanie i skrócenie okresu inwestycyjnego.

Cięcie przewodnika po posadzeniu

Sadzenie i prowadzenie drzewek przy palikach lub innych podporach bardzo ułatwia formowanie i utrzymanie korony wrzecionowej przez kolejne lata. Traktowanie drzewek po posadzeniu zależy od warunków uprawy, charakteru wzrostu odmiany oraz kondycji i jakości materiału szkółkarskiego. Podobnie dzieje się, jeśli chodzi o formowanie korony wrzecionowej.

Posadzone jesienią lub wiosną okulanty jabłoni muszą być lekko przycięte wiosną. Cięcie po posadzeniu ma ułatwić przyjęcie się drzewek i jest jednocześnie początkiem formowania korony wrzecionowej.

Skrócenia przewodnika i pędów bocznych będą wymagały drzewka nierozgałęzione lub nieprawidłowo uformowane w szkółce. Przycięcie nierozgałęzionego przewodnika jest potrzebne dla rozwoju pędów bocznych i utworzenia korony. Ze strefy poniżej miejsca cięcia na długości 20–40 cm z pąków śpiących wyrosną pędy, które utworzą pierwsze piętro korony.

U drzewek rozgałęzionych przewodnik można skrócić 20 cm nad ostatnim pędem bocznym u okulantów i 40–50 cm u drzewek dwuletnich. Im słabsze są pędy boczne, tym wysokość przycięcia nad ostatnim rozgałęzieniem jest mniejsza. Cięcie przewodnika należy wykonać 0,5–1,5 cm nad pąkiem liściowym położonym od strony północnej lub skierowanym w stronę, z której najczęściej wieją wiatry. Taki sposób cięcia przewodnika w pierwszym roku uprawy zapewni jego usztywnienie i dobre obłożenie pąkami kwiatowymi oraz pozwoli uzyskać drzewka o prostym, silnym przewodniku.

W przypadku drzewek prawidłowo uformowanych w szkółce i posadzonych na żyznej glebie, w sadzie z możliwością nawadniania, nie musimy przycinać przewodnika. Ważne, żeby znać tego typu detale, jeśli chodzi o formowanie korony wrzecionowej. Nieskracany przewodnik wytworzy krótkie przyrosty, na którym zawiążą się paki kwiatowe i drzewo wyda pierwszy plon w drugim roku po posadzeniu.

Zaniechanie cięcia przewodnika po posadzeniu zalecane jest u odmian należących do IV grupy owocowania (owocowanie na pędach 1-, 2-letnich, mało krótkopędów, słabe rozgałęzienie, skłonność do ogałacania).

Zarówno skrócony, jak i nieprzycięty przewodnik musi być przywiązany do palika.

Cięcie pędów bocznych po posadzeniu drzew

Formowanie korony wrzecionowej rozpoczyna się wkrótce po posadzeniu drzew

U dobrze uformowanych i silnie rozgałęzionych drzewek (np. typu knip-boom) należy wybrać 4–6 pędów pierwszego piętra i skrócić je o 2–4 cm. Nie powinny być skracane pędy boczne krótsze niż 40 cm.

Należy wyciąć na gładko lub na czop:

• pędy konkurujące z przewodnikiem,
• sztywne pędy, rosnące pionowo, nienadające się do przyginania,
• zbyt grube pędy, których grubość przekracza połowę grubości przewodnika,
• pędy wyrastające pod ostrym kątem i cieniujące pierwsze piętro,
• pędy złamane podczas transportu i sadzenia.
• Rozgałęzienia zbyt nisko położone, wyrastające do wysokości pnia:
  • 70–80 cm u odmian o sztywnych konarach,
  • 80–90 cm u odmian o długich, zwisających pędach,
  • 1–1,10 cm u odmian z grupy Jonagolda.

Oszczędne skracanie rozgałęzień w pierwszym roku uprawy przyspieszy wejście drzew w okres owocowania. Dlatego cienkie pędy boczne (cieńsze od połowy grubości przewodnika) warto zostawić. Jeśli są one rozłożone nierównomiernie na przewodniku, można je wyciąć na 2–3-cm czopy. Wtedy powinny wyrosnąć pędy rozłożone równomiernie na całym obwodzie przewodnika.

Przyginanie i uszczykiwanie pędów

Od maja należy kontrolować wzrost nowych pędów. Z pąków śpiących na przewodniku wyrosną 2–4 pędy. Pęd z górnego pąka będzie stanowił przedłużenie przewodnika. Pozostałe pędy, w części wierzchołkowej przewodnika, wyrastają pod ostrym kątem i konkurują z przewodnikiem. Wyłamuje się je lub wycina, gdy osiągną 15 cm długości.

Pędy wyrastające poniżej odgina się do pozycji poziomej za pomocą klamerek, wykałaczek, gumek sadowniczych. Przygięte pędy rosną słabiej, szybciej zawiązują pąki kwiatowe i wcześniej owocują. Zakładanie klamerek na pędy zielne jest łatwe i szybkie. Po upływie 2–3 tygodni klamerki można przełożyć na nowe pędy.

Bardziej pracochłonne jest przyginanie starszych (częściowo zdrewniałych) i silniejszych pędów w dolnej części korony, wyrastających pod ostrym kątem. Zabieg ten wykonujemy na przełomie czerwca i lipca, ale najczęściej w 2. połowie lipca. Warto również przygiąć pędy, które wypełnią wolną przestrzeń w koronie. Wyrośnięte pędy można odgiąć do położenia poziomego przez przywiązywanie ich do palika. Wszystko za pomocą 300 g ciężarków lub sznurków przywiązanych do szpilek wbitych pod drzewem (najbardziej pracochłonna metoda w sadach z rzadziej sadzonymi drzewkami). Łatwiejsze i szybsze jest użycie do tego celu gumek sadowniczych zawijanych wokół przewodnika. Następnie trzeba dowiązać je do pędu, pod szerokim kątem rozwidlenia. Zdejmowanie gumek nie jest konieczne. Gumki pękają w miarę wzrostu pędu, ale dopiero po 2–3 tygodniach od ich założenia.

Zaniechanie zabiegu odginania pędów spowoduje silny wzrost pędów, które zacienią korony. Dodatkowo opóźnią wejście drzew w okres owocowania, a potem wyłamią się pod ciężarem owoców.

Formowanie korony wrzecionowej. Cechy odmianowe

Odmiany: Szampion, Golden Delicious czy  Idared, tworzą na szczycie przewodnika dużo przyrostów. Wycinamy u nich 2 lub 3 pędy konkurujące z przewodnikiem.

U odmian Gloster i Jonagold tworzy się mało pędów, dlatego warto je wszystkie przyginać.

W przypadku odmian Rubin czy Bohemia, czyli o luźnej, rozłożystej koronie, ze skłonnością do ogałacania się, słabego rozgałęziania, owocujących na najmłodszych pędach i z małą ilością krótkopędów – konieczne jest w czerwcu uszczykiwanie wierzchołków pędów o długości 20 cm nad drugim liściem właściwym. W lipcu z kolei polecam wyrywanie pędów konkurujących z przewodnikiem i uszczykiwanie nowych przyrostów, których nie zakończył pąk kwiatowy. Lipcowe uszczykiwanie przyrostów wykonuje się nad 3. lub 4. liściem. Uszczykiwanie wierzchołków powoduje silniejsze rozgałęziania się korony, a usuwanie pędów konkurujących z przewodnikiem zapobiega silnemu wzrostowi korony „w górę”.

Właściwie uformowanie drzewa decyduje o jego owocowaniu — wielkości i jakości plonu. W pierwszym okresie wzrostu, oprócz formowania, należy młodym drzewom zapewnić optymalne warunki wzrostu, zwłaszcza dostateczną ilość wody. W sprzyjających warunkach wzrost młodych drzewek będzie silny, co przełoży się w rozbudowaną koronę i szybkie wejście w okres owocowania. Do tego dzięki uformowaniu i utrzymaniu korony wrzecionowej, światło bez problemu będzie docierało do każdej jej części. To zapewni regularne i obfite doświetlenie oraz wysoką jakość owoców.

Więcej informacji o uprawach znajdziesz tutaj: Drzewa owocowe

Czytaj również:
Korona osiowa w sadzie. Jak powinno się ją prowadzić?