Wybarwienie jabłek. Jak je zintensyfikować?
Wybarwienie jabłek jest jednym z najważniejszych parametrów jakości zewnętrznej tych owoców, który znacznie wpływa na możliwości zbytu towaru. W jaki sposób sadownik może ingerować w tę cechę? Czy stymulacja doskonałego wybarwienia jabłek jest możliwa? Sprawa nie jest skomplikowana. Wystarczy chcieć(!) to zrobić.
Na jakiej podstawie określamy wybarwienie jabłek?
Wybarwienie jabłek określamy na podstawie:
- procentu ich powierzchni pokrytej rumieńcem,
- intensywności rumieńca,
- barwy i rodzaju rumieńca,
- barwy zasadniczej skórki.
Konsumenci na świecie wybarwienie jabłek postrzegają w dwóch kategoriach — zielone i czerwone. Dwukolorowe znajdują nielicznych nabywców
Konsumenci wybierają częściej jabłka o intensywnym rumieńcu pokrywającym dużą powierzchnię skórki, niż te o słabym wybarwieniu. Również importerzy, szczególnie na nowych rynkach Bliskiego Wschodu czy Afryki Północnej preferują jabłka jednokolorowe — czerwone lub zielone. W Polsce każdego roku wrasta produkcja jabłek dobrze wybarwionych (mutanty Gali, odmiany z grupy Red Delicious i Red Jonaprince), ale ciągle dominują odmiany dwukolorowe (Szampion, Ligol, Jonagold).
Produkcja barwników
Czerwone wybarwienie jabłek, tzw. rumieniec skórki jest efektem syntezy barwników antocyjanowych o skomplikowanej budowie chemicznej. Intensywność rumieńca zależy od stężenia tych związków w skórce owocu. Synteza ta jest uwarunkowana genetycznie, ale samo tworzenie się barwników jest procesem zależnym także od światła i obecności cukrów produkowanych przez liście.
W czasie wzrostu jabłka obserwowane są dwa szczyty produkcji wymaganych barwników. Pierwszy ma miejsce w młodych zawiązkach wielkości 2 cm (BBCH 72), od 2. do 6.–7. tygodnia po kwitnieniu. Drugi szczyt, bardziej istotny fizjologicznie przypada na czas dojrzewania owoców.
Czynniki wpływające na wybarwienie jabłek
Wybarwienie jabłek zależy przede wszystkim od cech genetycznych odmiany i przebiegu pogody. Wśród czynników pogodowych największe znaczenie ma dostęp światła i rozkład temperatury w okresie dojrzewania owoców. Mniejsze znaczenie mają takie czynniki, jak podkładka i warunki uprawy, w tym sposób prowadzenia drzew i zabiegi agrotechniczne. Należy jednak pamiętać, że wymienione czynniki o mniejszym znaczeniu, mogą istotnie modyfikować dostęp światła do koron drzew. Wśród zabiegów agrotechnicznych można wymienić opryskiwania substancjami chemicznym, które poprawiają atrakcyjność rumieńca na jabłkach.
Dobór odmian mających pożądane wybarwienie jabłek
Zainteresowanie sadowników szukających jednokolorowych odmian, pokrytych rozmytym intensywnym rumieńcem skupia się na mutantach odmian podstawowych takich jak: Gala, Idared — Idarest, Najdared, Jonagold — Red Jonaprince, Szampion — Szampion Reno 2 i Ligol — Ligol Red.
Na rynku zachodnim poszukiwane są jednolicie wybarwione jabłka z grupy Red Delicious, co zwiększa zainteresowanie polskich szkółkarzy i sadowników tą odmianą i jej mutantami: Camspur, Jeromi, King Red Delicious, Zuzi Red®.
Między innymi, ze względu na atrakcyjne wybarwienie jabłek, jedną z najczęściej sadzonych w Europie i na świecie jest odmiana Gala i jej mutanty.
Mutacja to samorzutna zmiana genetyczna jednego lub wielu genów. Mutacje dotyczące zmiany zawartości barwinków w skórce nie są dziedziczone. Stabilność takiej mutacji zależy od liczby zmutowanych genów i od tego czy warstwy merystemu zostały zmutowane w całości lub częściowo. W przypadku niestabilnej mutacji, u klonów rozmnażanych wegetatywnie może dojść do mutacji wstecznej, czyli rewersji.
Rewersja oznacza stopniowy powrót owoców do pierwotnego wybarwienia. W sadzie 1–2-letnim rewersja 10% owoców może zwiastować nasilenie zjawiska mutacji wstecznej w kolejnych latach. W skrajnych wypadkach dotyczyć będzie nawet 25% owoców. Charakterystycznym objawem rewersji są tzw. chimery, czyli niewybarwione prążki na skórce owocu. Najbardziej stabilne są mutanty w pełni wybarwione, najmniej mutanty o szerokich prążkach.
Stabilnymi mutantami Gali są: Galaxy®, Annaglo®, Gala Venus 'Fengal’®, Burkitt Gala (Cherry Gala®).
Doskonałe wybarwienie jabłek bez światła niemożliwe
Biosynteza barwników jest indukowana przez światło. Jabłka nie będą wybarwione, jeśli do wnętrza korony nie dotrą promienie słoneczne. Do wykształcenia rozległego i intensywnego rumieńca potrzeba 60–80% światła. Kilkanaście godzin po wystawieniu owoców na działanie promieni słonecznych rozpoczyna się synteza antocyjanidyn. Najkorzystniejsze jest światło niebiesko-fioletowe i ultrafioletowe. Zachmurzenie, deszcz i mgły pod koniec sezonu nie sprzyjają wybarwieniu owoców.
Wpływ temperatury na wybarwienie jabłek
Produkcji antocyjanidyn sprzyjają wahania temperatury pomiędzy dniem a nocą, kiedy w ciągu dnia panuje temperatura 18–20°C, a nocą spada do 4–6°C. W ciągu dnia temperatura 20–25°C warunkuje także najwyższą wydajność fotosyntetyczną.
Niska temperatura obniża oddychanie jabłek, a tym samym zmniejsza straty cukrów, których obecność jest potrzeba do biosyntezy barwników. W praktyce, w celu obniżenia temperatury, podwyższenia wilgotności uruchamia się zraszanie nadkoronowe.
Intensywność fotosyntezy
Wybarwienie jabłek warunkuje wysoka zawartość cukrów będących produktem fotosyntezy. Na intensywność rumieńca wpływa więc kondycja liści. Zdrowe,
Jednolicie czerwone wybarwienie jabłek odmiany Red Jonaprince
wyrośnięte liście są jednym z ważniejszych elementów intensywnej fotosyntezy. Proces syntezy cukrów z prostych związków nieorganicznych może zahamować uszkodzona powierzchnia liści przez szkodniki (mszyce, pordzewiacze, przędziorki) lub porażona przez choroby (parch jabłoni, mączniak jabłoni). Wysokiej intensywności fotosyntezy, zwłaszcza w trakcie upałów, sprzyjają także opryskiwania glinką kaolinową.
Warunki uprawy
Czynniki agrotechniczne warunkują w sposób pośredni wybarwienie jabłek poprzez redukcję silnego wzrostu drzew i zmniejszenie zagęszczenia korony, a tym samym poprawę doświetlenia koron.
- Podkładki słabo rosnące: super karłowe i karłowe zapewniają większy udział owoców z rumieńcem pokrywającym > 75% powierzchni skórki.
- System rzędowy i właściwa rozstawa między drzewami w rzędzie.
W rejonach, gdzie jabłonie uprawia się pod osłonami, odmiany z rumieńcem są sadzone 3 × 0,9 m a zielonożółte 3 × 0,75 m. - Korony rozpinane i wrzecionowe
Drzewa silnie rosnące, źle uformowane, z zagęszczonymi koronami i dużą liczbą silnych wilków w wierzchołkowej i środkowej części nie są w stanie wydać dużych i wybarwionych owoców. Potrzebne światło dociera tylko do peryferyjnych części korony, dlatego tylko tam mogą wyrastać większe i lepiej wybarwione jabłka. - Odpowiednio wczesne przerzedzanie kwiatów i zawiązków
- Otwieranie siatek chroniących przed gradem kilka tygodni przed zbiorem owoców z drzew
- Cięcie letnie
- Zrównoważone nawożenie
Nadmierne nawożenie azotem pogarsza wybarwienie jabłek. Dobre zaopatrzenie drzew w potas odpowiedzialny za syntezę cukrów i transport składników pokarmowych sprzyja lepszemu wybarwieniu jabłek. Fosfor odpowiada za procesy energetyczne niezbędne do syntezy barwników. Również magnez jako składnik chlorofilu, pośrednio uczestniczy w tworzeniu rumieńca.
Nawożenie wspomagające wybarwienie należy rozpocząć 5–6 tygodni przed zbiorem stosując nawozy o zwiększonej zawartości fosforu. Uzupełniamy je nawożeniem potasem 4 tygodnie przed zbiorem. Powtarzamy aplikację fosforowych 2 tygodnie przed planowanym zbiorem jabłek. - Podcinanie korzeni
- Nacinanie pnia
- Rozkładanie w międzyrzędziach folii odblaskowych 4–5 tygodni przed planowanym zbiorem.
Światło odbija się od folii i doświetla dolną część drzewa. - Koszenie murawy miesiąc przed zbiorem owoców.
Wysoka trawa pochłonie więcej azotu, co wpłynie na stopień wybarwienia jabłek - Zastosowanie regulatorów wzrostu (proheksadionu wapnia)
Związki chemiczne poprawiające wybarwienie jabłek
Na wybarwienie jabłek dobrze wpłynie opryskiwanie drzew nawozami o wysokiej zawartości fosforu w mieszaninie z potasem. Zabieg wykonuje się trzykrotnie: 3–4 tygodnie przed zbiorem, 1–2 tygodnie przed zbiorem i po pierwszym zbiorze, najlepiej tuż przed chłodną nocą.
Niektórzy zalecają także preparaty na bazie etefonu w jednorazowym zabiegu na 4 tygodnie przed zbiorem lub dwukrotnie: 5–6 i 3–4 tygodnie przed zbiorem owoców. Etefon poprawia wybarwienie jabłek zwłaszcza u odmian Ligol i Jonagold, ale wpływa na intensywniejszą produkcję etylenu. Z tego względu przyspiesza dojrzewanie i opadanie jabłek oraz obniża ich przydatność przechowalniczą.
Gotowym preparatem pozbawionym efektu etefonu jest Kinactiv Fruit.
Kinactiv Fruit — jak to działa?
Ten biostymulator zawiera wolne L-aminokwasy pochodzenia roślinnego, przyspieszające wchłanianie pozostałych składników – stymulujących wybarwienie jabłek makro- i mikroelementów. Zawarty w nim fosfor aktywuje syntezę barwników, potas – cukrów, żelazo – chlorofilu, przez co intensyfikuje fotosyntezę. Uzupełnieniem właściwości powyższych pierwiastków jest działanie znajdujących się w Kinactiv Fruit także — manganu i molibdenu zwiększających zawartość m.in. węglowodanów i karotenu. W metabolizmie cukrowców uczestniczą również inne składniki tego biostymulatora — cynk i bor. Ten drugi pierwiastek jest w roślinie słabo reutylizowany. Dlatego efektywniej działa dostarczony bezpośrednio owocom w formie opryskiwania drzewa. Miedź działa podobnie jak żelazo na proces fotosyntezy.
Biostymulator ten poprawia parametry jakościowe — przede wszystkim wielkość i wybarwienie jabłek. Korzystnie wpływa na jędrność oraz właściwości przechowalnicze owoców. Pierwszy zabieg preparatem Kinactiv Fruit (w dawce 3 l/ha, przy dawce wody 200–1000 l/ha w zależności od miąższości koron) wykonujemy w okresie wzrostu zawiązków owoców, a drugi – na początku wybarwiania owoców.
Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.sadowniczeabc.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.
Artykuł zawiera lokowanie produktu i ma charakter promocyjny.
