Nawożenie sadu i plantacji na nowych zasadach
Nawożenie sadu czy plantacji krzewów owocowych nawozami azotowymi ulegnie zmianom. Przyczyną tego będą obowiązkowe aktualizacje w dyrektywie azotanowej. Jakie zmiany są proponowane?
Nawożenie sadu na nowych zasadach przedstawia projekt rozporządzenia Rady Ministrów. Ma on przyjąć „Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”. W tym roku mija termin przeglądu i aktualizacji programu działań w tym zakresie.
Jakie są przyczyny planowanych zmian w nawożeniu azotowym?
Obowiązek cyklicznej aktualizacji i przeglądów „Programu działań” nakłada na ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej Art. 106 ust. 5 ustawy z 20 lipca 2017 r. — Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 2233, z późn. zm.). Podobny obowiązek nakłada na niego dyrektywa 91/676/EWG Rady z 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (tzw. dyrektywa azotanowa; Dz. Urz. WE L 375, str. 1, z późn. zm.). Aktualizacje te mają być dokonywane co 4 lata.
Azotowe nawożenie sadu wiosną — elastyczny termin
Ponieważ w 2018 r. przyjęto pierwszy ogólnopolski „Program działań”, to w 2022 r. mija termin przeprowadzenia jego przeglądu i aktualizacji. W ramach projektowanej regulacji częściowej zmianie ulegną zasady stosowania nawozów. Zmiany obejmą m.in.:
- elastyczny termin, w jakim można wykonać wiosenne nawożenie sadu i plantacji jagodowych,
- aktualizację wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu,
- sposób obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych,
- dodanie równoważników nawozowych dla ścieków i osadów ściekowych.
Zaproponowane zmiany są podyktowane koniecznością zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Są one wynikiem wniosków dokonanych po przeglądzie obowiązujących zapisów i uwzględniają postęp oraz zmiany zachodzące w rolnictwie. Ponadto wykorzystują one najnowsze wyniki badań w zakresie nauk rolniczych.
Propozycje działań mają przyczynić się do dalszej poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Uzyska się to m.in. poprzez poprawę efektywności wykorzystania składników pokarmowych, w szczególności azotu przez rośliny. Skutkiem tego ma być ograniczony dopływ azotanów do wód powierzchniowych i podziemnych.
Ponadto aktualizacja Programu działań ma ułatwić adaptację rolnictwa do zmian klimatu. Uzyska się to m.in. dzięki temu, że wiosenne nawożenie sadów, plantacji czy pól skoreluje się ze średnią dobową temperaturą powietrza.
Nawożenie sadu zimą — czy możliwe?
W „Programie działań” uwzględniono najlepsze dostępne techniki, środki i sposoby praktyki rolniczej, w szczególności te związane z
Czy nawożenie sadu będzie możliwe przy okrywie śnieżnej?
nawożeniem i gospodarką nawozami. Dlatego „Program działań” wprowadza środki, które pozwolą na ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów. Uwzględni się sposoby i warunki nawożenia na glebach zamarzniętych, przykrytych śniegiem, zalanych lub nasyconych wodą. Będą to także warunki nawożenia w pobliżu wód powierzchniowych oraz na terenach o dużym nachyleniu. Istotne będzie zachowanie równowagi pomiędzy możliwym do przewidzenia zapotrzebowaniem upraw na azot a koniecznym nawożeniem sadów, uwzględniającym zawartość azotu w glebie. Kolejnym istotnym krokiem jest wskazanie terminów, w których możliwe będzie nawożenie, jego sposoby i dawki. Jednocześnie określi się warunki, w których zabronione będzie korzystanie z niektórych rodzajów nawozów.
Konieczne jest zaplanowanie prawidłowego nawożenia sadów azotem z uwzględnieniem zapotrzebowania poszczególnych gatunków roślin i określenie listy upraw intensywnych. Konieczne zmiany obejmą określenie sposobu obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych i określenie maksymalnych dawek tych nawozów.
Przechowywanie nawozów naturalnych
Kolejnym krokiem jest określenie warunków przechowywania nawozów naturalnych, uwzględniając powierzchnię lub pojemność urządzeń do ich magazynowania. Ponadto konieczne będzie określenie sposobu obliczania minimalnej wielkości miejsc do przechowywania nawozów naturalnych. Z tym powiązane zostało określenie współczynników przeliczeniowych sztuk rzeczywistych zwierząt gospodarskich na duże jednostki przeliczeniowe. Ponadto uwzględni się określenie sposobu obliczania sztuk przelotowych zwierząt gospodarskich i ich stanu średniorocznego.
Kolejnym krokiem jest określenie średnich rocznych wielkości produkcji nawozów naturalnych. Uwzględni się też koncentrację zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia gospodarskiego, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania.
Konieczne będzie też opracowanie sposobu ustalania wielkości rocznej dawki nawozów naturalnych, by nie zawierała więcej niż 170 kg azotu na hektar sadów czy plantacji. Kolejnym punktem będzie określenie odległości od wód powierzchniowych, w jakich nie stosuje się nawozów, z uwzględnieniem terenów o dużym nachyleniu. Postępowanie będzie zależne od rodzaju nawozu, uprawy roślin, rodzaju wód powierzchniowych oraz techniki aplikacji nawozu.
Reasumując, proponowane zmiany, o ile prawidłowo się je wdroży, pozwolą na zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotem. Poza tym dobrze brzmi „elastyczny termin wiosennego nawożenia”. Przy takim podejściu np. po bardzo mokrej jesieni czy zimie, a jednocześnie przyspieszeniu wegetacji wiosną, będzie można błyskawicznie uzupełnić braki azotu spowodowane wypłukaniem go z gleby.
Czy pozostałe propozycje usprawnią nawożenie sadów i plantacji? Trudno powiedzieć. Dużo będzie zależało od tego, jak do zmian podejdą sadownicy. Bez wątpienia część z nich już teraz optymalizuje nawożenie azotem tak, by straty pierwiastka były najmniejsze. Przy czym jest to głównie zasługa obecnie nieprzyzwoicie wysokich cen nawozów azotowych, w mniejszym stopniu troski o kondycję gleby czy o środowisko.
Źródło: KPRM
