Na przędziorki — który środek na jakie stadium szkodnika?

fot. Katarzyna Kupczak

Jedną z grup fitofagów, czyniącą duże szkody w sadach i na plantacjach roślin jagodowych są roztocze, a wśród nich — przędziorki. Na całe szczęście mamy jeszcze w Polsce sporo selektywnych środków zarejestrowanych do zwalczania tej grupy szkodników. Jednak który wybrać? Który jest najlepszy na przędziorki?

Na przędziorki, a raczej przeciwko przędziorkom w uprawach roślin sadowniczych mamy w Polsce zarejestrowany całkiem niezły zestaw akarycydów. Jednak który z nich wybrać w danym terminie? Jakie stadium zwalcza najlepiej? Który może być użyty w uprawach pod osłonami? A może jest jakiś wszechstronny?

Na przędziorki najlepsze środki selektywne

Jaja zimujące przędziorka owocowca

fot. Katarzyna Kupczak

Przeciwko przędziorkom najlepiej sięgać po środki selektywne. To oznacza, że działają tylko na grupę roztoczy, do której zalicza się przędziorki, ale nie wpływają destrukcyjnie na owady, nicienie, itd.
Trzeba jednak podkreślić, że w grupie akarycydów są dalsze podziały względem selektywności wobec poszczególnych stadiów rozwojowych przędziorków.

Są takie, które działają na jaja zimowe i wylęgające się z nich młode larwy. Innymi zwalcza się jaja letnie, larwy i

Samica wiosennej i letniej formy przędziorka chmielowca i świeżo złożone jaja (kuliste, białawe, opalizujące)

fot. Katarzyna Kupczak

nimfy lub tylko niektóre fazy nimfy, jeszcze inne działają tylko na formy ruchome, czyli larwy i osobniki dorosłe. Są też takie, którymi likwiduje się zarówno jaja letnie, jak i larwy, nimfy, włącznie z osobnikami dorosłymi.

Larwa przędziorka chmielowca i jaja tuż przed wylęgiem (kuliste, pomarańczowe)

fot. Katarzyna Kupczak

Warto więc decydując się na zabieg sięgać po te środki na przędziorki, które w danej sytuacji wykażą najskuteczniejsze działanie. Stąd konieczne lustracje i ocena przeważającego w populacji stadium lub stadiów.

Sezon walki z roztoczami — przędziorkami powinniśmy zacząć od środków olejowych, które stosuje się na zimowe jaja i wylęgające się z nich samice.

W trakcie sezonu dobieramy środek do stanu populacji lub wykonujemy mieszaninę celem zwalczenia wszystkich form jednocześnie. Przy czym dawki powinny być takie, jak w 100% podają poszczególne etykiety.

Gdy w populacji stwierdzimy jesienią (sierpień/wrzesień) samice przędziorka chmielowca gotowe do zimowania — ceglastopomarańczowo zabarwione (zdjęcie otwierające), pamiętajmy, że w tej fazie są one odporne na działanie akarycydów. Zwalczanie samic w tym okresie jest bezcelowe i ekonomicznie nieuzasadnione. W dodatku trzeba wziąć pod uwagę karencję środków, jeśli jeszcze owoce nie zostały zebrane i możliwości wykrycia w owocach pozostałości substancji czynnych przy tak późnych zabiegach.

Do zwalczania przędziorków podchodzimy systemowo

• Zabiegi i terminy poprzedzamy systematycznymi lustracjami (zaczynając przed ruszeniem wegetacji). Podczas nich oceniamy stan populacji szkodnika pod względem stadiów w niej dominujących.
• Dobieramy najskuteczniejszy wobec przeważających stadiów lub sięgamy po środek kompleksowy niszczący wszystkie formy (jeśli to konieczne) bądź sporządzamy mieszaninę zbiornikową.
• Do mieszaniny zbiornikowej przeznaczamy komponenty w 100% dawkach, aby jednocześnie zniszczyć wszystkie podatne na substancje stadia.
• W sezonie akarycydem z danej grupy wykonujemy tylko jeden zabieg. Szanujemy w ten sposób dostępne substancje (stan na 20.04.2022 r.), aby przy częstych zabiegach danym środkiem lub z danej grupy IRAC (Insecticide Resistance Action Committee) nie wywołać uodpornienia szkodników.
• Przy przestrzeganiu ww. zasad realizujemy strategię antyodpornościową.

Grupy akarycydów wg IRAC

Grupa 6 (allosterycznie aktywują kanały chlorkowe blokowane glutaminianem — GLUCL)

Zaliczamy do niej modulatory allosteryczne z kanałem chlorkowym bramowanym glutaminianem (GluCl). Glutaminian jest ważnym neuroprzekaźnikiem hamującym u owadów przepływ impulsu nerwowego.
Efekty działania substancji widoczne są po kilku godzinach od jej pobrania — wówczas następuje paraliż szkodnika. Roztocze są widoczne na roślinach, ale już nie żerują i się nie przemieszczają.

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 6.

Poza ww. zarejestrowane są także środki zgodnie z procedurami handu równoległego zawierające:

• abamektynę — 4Insect Abac 18 EC, Emporia 018 EC, Grot 18 EC, Kosamektyn II 018 EC, Mector 2. Pro 018 EC, Straton 018 E

Grupa 10A, 10B (hamują enzym katalizujący polimerazę chityny)

Zaliczamy do nich substancje rozregulowujące wzrost roztoczy. Inhibitory wzrostu, zaburzają tworzenie chityny, przez co uniemożliwiają prawidłowe wylinki i budowę pancerza/szkieletu zewnętrznego roztoczy.

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 10.

Heksytiazoks — nie działa na osobniki dorosłe, jednak jaja złożone przez poddaną działaniu tej substancji samicę nie są zdolne do dalszego rozwoju.

Grupa 20B, 20D (hamują kompleks III mitochondrialnego transportu elektronów)

Zaliczamy do nich substancje uniemożliwiające wykorzystanie energii przez komórki. Efektem działania niżej podanych substancji czynnych są zaburzenia w procesach oddychania komórkowego i produkcji ATP. 

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 20.

Grupa 21A (hamują kompleks I mitochondrialnego transportu elektronów)

Zaliczamy do nich grupę METI akarycydów. Efektem działania są zaburzenia w procesach oddychania komórkowego — produkcji energii u wszystkich ruchomych stadiów rozwojowych roztoczy.

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 21.

Grupa 23 (hamują karboksylazę acetylokoenzymu A, tj. acetylo-CoA)

Zaliczamy do nich akarycydy hamujące biosyntezę tłuszczów przez inhibicję karboksylazy acetylo-CoA, będącą częścią pierwszego etapu biosyntezy lipidów. Prowadzi to zaburzenia budowy organizmu, rozregulowuje wzrost, w efekcie prowadzi do śmierci roztocza.

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 23.

Spirotetramat — wpływa destrukcyjnie na płodność stadiów dorosłych.

Grupa 25A (hamują kompleks II mitochondrialnego transportu elektronów)

Zaliczamy do nich beta-ketonitryle uniemożliwiające wykorzystanie energii przez komórki.

Akarycydy zaliczane wg IRAC do grupy 25.

Nie są klasyfikowane do grupy — nieznane/nieokreślone pod względem działania

Mechanizm działania nieznany lub nieokreślony, albo działające mechanicznie. Wpływają destrukcyjnie na nieokreślone miejsca docelowe lub funkcje życiowe albo działają niespecyficznie na wiele celów.

Preparaty wspomagające ochronę roślin sadowniczych przed przędziorkami

Wymienione w powyższych tabelach produkty handlowe są zarejestrowane w Polsce jako środki ochrony roślin. Czyli spełniły wszystkie wymagania odnośnie do wieloletnich badań potwierdzających skuteczność zwalczania roztoczy i bezpieczeństwo dla środowiska.

Na rynku dostępnych jest również wiele preparatów, które działają destrukcyjnie na przędziorki, ale zostały dopuszczone do obrotu na innych zasadach, np. PZH. Nie można ich nazwać środkami ochrony roślin, ale można je uwzględnić jako produkty wspomagające ochronę. W całym programie zwalczania przędziorków można dla nich znaleźć okna zastosowania.
Działają na zasadach mechanicznych. Co oznacza, że pokrywając ciało szkodnika czy osłonkę jajową blokują kanały wymiany gazowej. W efekcie szkodnik ulega zaduszeniu. Jeszcze inne wysychając na szkodniku silnie się kurczą, przez co zgniatają pancerzyk chitynowy. Działają także unieruchamiając szkodnika, przez co nie może się on przemieszczać. Zamiera z głodu. Do takich preparatów zaliczamy:

• Afik,
• AgriTrap,
• Emulpar’ 940 EC,
• K-Pak,
• Next Pro,
• SB Plant Invigorator,
• SilTac EC.

* + — zwalcza; +/- — zwalcza lub raczej ogranicza

Czytaj też:
Objawy żerowania przędziorków i szkodliwość
Progi szkodliwości przędziorków w sadach — nowe wartości
Zwalczanie przędziorków w sadach — terminy i środki