Mączniak prawdziwy jabłoni — jak walczyć z chorobą?

Mączniak prawdziwy jabłoni jest chorobą bardzo rozpowszechnioną w sadach jabłoniowych na terenie całej Polski. W ostatnich latach równie groźna lub nawet stwarzającą więcej problemów niż parch. W większym nasileniu występuje w latach ciepłych i suchych, zwłaszcza na niektórych odmianach.

Sprzyjające warunki pogodowe w ostatnich latach spowodowały, że mączniak jabłoni przybrał na znaczeniu. Przeoczenie pierwszych infekcji na pąkach, liściach i pędach może przysporzyć sadownikom poważne problemy w trakcie formowania się owoców.

Patogen i jego rozwój 

Sprawcą choroby jest grzyb workowy Podosphaera leucotricha należący do rzędu mączniakowców Erysiphales. Zimę patogen ten przeżywa głównie w formie grzybni pomiędzy łuskami pąków, zwłaszcza wyrastających z pędów jednorocznych. Na wiosnę rozwój grzyba startuje wraz z pękaniem pąków. Stąd też infekcja od razu obejmuje młode listki w fazie rozwoju  i już wtedy obserwuje się na nich pierwszy nalot grzybni. W kolejnych etapach patogen dokonuje infekcji pierwotnych młodych pędów i liści. Tuż przed kwitnieniem w mączystym nalocie grzybni są już półprzezroczyste trzonki oraz zarodniki konidialne zwane oidiami.

Mączniak prawdziwy rosnące zagrożenie

Infekcji sprzyja wyższa temperatura, choć patogen doskonale radzi sobie również w niższej (już od 10°C) oraz przy słabym zwilżeniu liści. W późniejszym okresie mączniak prawdziwy poraża kwiaty, zawiązki i owoce. Wraz z wiatrem zarodniki przenoszą się na inne części roślin oraz drzewa dokonując infekcji wtórnej. Biały nalot z czasem ciemnieje i w lecie można na nim zaobserwować ciemne, zamknięte owocniki zwane klejstotecjami, typowe dla grzybów workowych.

Cykl rozwojowy sprawcy związany jest z przyrostami pędów na długość, dlatego na starszych, owocujących drzewach patogen hamuje rozwój już w pierwszych dniach lipca. W przypadku młodych drzew dzieje się to wraz z początkiem sierpnia, gdy nowe łuski pąków zaczynają twardnieć. Szybki wzrost pędów na długość następuje w przypadku drzew dobrze prowadzonych i odżywionych, zatem silniejsze porażenie dotyczy szczególnie intensywnie prowadzonych sadów.

Objawy i szkodliwość choroby 

Mączniak na liściach

Mączniak prawdziwy – grzybnia na dolnej stronie liścia

fot. Katarzyna Kupczak

Pierwsze objawy można zaobserwować już wczesną wiosną w okresie bezlistnym. Silnie porażone pędy w poprzednim sezonie są wówczas bardziej srebrzyste niż zdrowe. Typowy dla mączniaków prawdziwych biały mączysty nalot pojawia się na młodych pąkach, a następnie na liściach i pędach. W sprzyjających rozwojowi patogenu latach nalot ten znajdziemy także na zawiązkach owoców. Silnie porażone pąki w ogóle się nie rozwijają i zasychają, opadając później na ziemię. Mączniak prawdziwy potrafi istotnie zahamować wzrost pędów i liści, co będzie skutkować słabszym wykształceniem owoców. Biały nalot można łatwo zaobserwować zwłaszcza na dolnej stronie porażonych liści.

Skutki rozwoju choroby

W konsekwencji rozwoju choroby liście marszczą się, zwijają wzdłuż głównego nerwu, zasychają i przedwcześnie opadają na ziemię. Porażone pędy zaprzestają wydłużania, a następnie zamierają począwszy od wierzchołka. Takie drzewa mają mniejszą odporność na mróz. Zdrobniałe kwiaty nie gwarantują dobrego rozwoju owoców, które są później słabo wykształcone. Na skórce jabłek występują charakterystyczne ordzawienia w formie siateczki. Biały nalot na owocach występuje sporadycznie. Mączniak prawdziwy może też powodować sterylność pręcików i słupków, czego efektem jest brak zawiązków owoców. Jeśli mączniak występuje w szkółkach, to podkładki nie nadają się do sprzedaży.

Mączniak prawdziwy i jego zwalczanie w sadzie jabłoniowym 

Chorobie sprzyjają łagodne zimy i ciepłe miesiące w sezonie wegetacyjnym. W niskiej temperaturze (poniżej -20°C) zakażone pąki jabłoni wymarzają szybciej niż pąki zdrowe. W praktyce zdarza się jednak, że drzewa będące w dobrej kondycji nie tracą ich nawet przy większym mrozie. Do infekcji nie wymagana jest kropla wody i duże zwilżenie. Wtórne zakażenie następuje łatwo nawet w przypadku suchego lata. W profilaktyce istotną sprawą jest uprawiana odmiana jabłoni. Takie rodzaje jak Cortland, Idared, Jonatan, Bankroft, Paulared, Szampion są zwykle silniej porażane. Bardziej odporne jabłonie to Golden Delicious, McIntosh czy Jonagold. Jeszcze mniejszy stopień podatności wykazują Gloster, Elstar tudzież Spartan.

Mączniak prawdziwy — profilaktyka

mączniak prawdziwy - jabłoń - wierzchołek pędu

Mączniak prawdziwy — porażony wierzchołek pędu jabłoni

fot. Katarzyna Kupczak

Aby uniknąć rozprzestrzeniania się choroby, należy usuwać zimą (w czasie cięcia) porażone pędy. Uważne lustracje trzeba przeprowadzać wczesną wiosną, począwszy od pękania pąków i rozwoju pierwszych listków, na których może być widoczna grzybnia. Dzięki temu mączniak prawdziwy nie rozprzestrzeni się na niezainfekowane drzewa. W ciepłych i suchych latach wycinanie porażonych pędów nie wystarcza i konieczne jest opryskiwanie drzew środkami mączniakobójczymi.

Zwalczanie mączniaka jabłoni

W zwalczaniu bezpośrednim mączniaka prawdziwego jabłoni za pomocą środków chemicznych ważna jest konsekwencja. Nasilenie choroby będzie większe, jeśli lekceważono ochronę w latach poprzednich, bowiem źródłem infekcji pierwotnej jest grzybnia zasiedlająca pąki. Pierwsze zapobiegające oraz wyniszczające zabiegi należy rozważać w okresie różowego pąka. Próg zagrożenia w tym czasie stanowi już 4% porażonych pędów. Tutaj można wykorzystać fungicydy z grup: pirymidyny, karboksyamidy, fenyloacetamidy w postaci środka Cyflux 50 EW. Wchodzący w jego skład cyflufenamid blokuje wytwarzanie haustorium przez grzybnię, tj. ssawek służących do penetrowania i pobierania składników pokarmowych z komórek i tkanek okrywających rośliny. Nie dochodzi więc do nawiązania kontaktu z rośliną gospodarzem. Substancja czynna utrzymuje się nad traktowaną powierzchnią w fazie gazowej, przez co uniemożliwia porażeniu patogenem kolejnych przestrzeni (trzyma go w ryzach). Taki mechanizm działania sprawia, że zablokowany patogen wkrótce obumiera wraz ze zniszczoną przez niego tkanką. Mączniaki prawdziwe mogą się bowiem rozwijać tylko na żywych tkankach. W warunkach dużego nasilenia choroby należy zastosować wyższą z zalecanych dawek.

Na początku kwitnienia oraz w czasie wzrostu zawiązków owoców proponuje się również środki z grupy triazoli, np. fungicyd Penkona 100 EC. W tym okresie warunki termiczne zazwyczaj pozwalają na szybką absorpcję tego układowego związku przez roślinę. Działa on destrukcyjnie na grzybnię patogenu poprzez sok komórkowy, z którym krąży, docierając także do organów uprzednio niepotraktowanych roztworem, np. rozwijających się już po zabiegu. W przypadku odmian podatnych, uprawianych w sadach, w których mączniak występuje w bardzo dużym nasileniu (30–40% porażonych pędów) ostatnie zabiegi wykonuje się ponadto po czerwcowym opadaniu zawiązków, do fazy BBCH 89, zwykle następującej w połowie lipca.

Skuteczne są też środki, których używa się przeciw parchowi zawierające siarkę, strobiluryny, olejek pomarańczowy.

Mączniak a nawożenie

Podczas uzupełniania składników pokarmowych należy bacznie zwracać uwagę na to, aby wzmocnić tkanki roślinne, gdyż szczególnie te młode, delikatne przyrosty są bardzo podatne na porażenie grzybem Podosphaera leucotricha. Dodatkowo bierzmy pod uwagę potrzeby nawozowe rośliny, przez co możemy wpłynąć na zwiększenie efektywności procesów fizjologicznych w niej zachodzących. Dlatego celem zrównoważonego nawożenia, uwzględniającego wymagania jabłoni zalecamy ASX Complex. Poprzez dolistne opryskiwanie drzew tym wieloskładnikowym nawozem zawierającym: bor, cynk, kobalt, mangan, miedź, molibden, żelazo zwiększamy metabolizm węglowodanów, białek, uaktywniamy fotosyntezę oraz syntezę witamin i karotenu. Zabiegi rozpoczynamy po kwitnieniu, i kontynuujemy, co mniej więcej dwa tygodnie, opryskując drzewa.

Aktualne promocje dotyczące opisanych produktów dostępne są TUTAJ


Czytaj też:
Choroby drzew owocowych

Czy artykuł był przydatny?

Kliknij na gwiazdkę, by zagłosować

Ocena 4.5 / 5. Liczba głosów 30

Na razie brak głosów. Możesz być pierwszy!

Prezentowane informacje w zakresie środków ochrony roślin zawarte w serwisie www.sadowniczeabc.pl nie zawierają pełnej treści etykiet-instrukcji stosowania. Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

Artykuł zawiera lokowanie produktu i ma charakter promocyjny.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *