Choroby jabłek groźne ale mało znane. Bliznowatość skórki jabłek
Bliznowatość skórki jabłek to choroba jabłoni wciąż mało znana. Jednak potencjalne szkody w sadach jabłoniowych wynikające z jej wystąpienia mogą być bardzo duże. Jak zwalczać tego typu choroby jabłek?
Choroba jabłek zwana bliznowatością skórki jest wywoływana przez wiroidy, rozprzestrzeniane wyłącznie za pośrednictwem podkładek wegetatywnych, oczek i zrazów. Łatwo więc bliznowatości uniknąć, jeśli drzewa w sadzie były szczepione lub okulizowane zdrowym materiałem.
Bliznowatość skórki jabłek. Przyczyny choroby jabłoni
Bezpośrednim sprawcą tej choroby drzew owocowych jest wiroid Apple Scar Skin Viroid (ASSVd). Wiroidy są to prostej budowy, bezkomórkowe czynniki chorobotwórcze, które składają się jedynie z materiału genetycznego w postaci nici RNA (kwasu rybonukleinowego). Nie są wirusami, gdyż w odróżnieniu od nich nie mają kapsydu (otoczki białkowej, tzw. płaszcza) i nie potrafią syntezować białek.
W badaniach naukowych istnieją spore rozbieżności dotyczące identyfikacji czynnika sprawczego. Uważa się, że wiroid ten lub jego szczepy odpowiedzialne są za szereg innych chorób występujących na drzewach owocowych, jak choćby ordzawienie skórki gruszy. Jego występowanie wiąże się szczególnie z roślinami należącymi do rodziny różowatych, głównie z rodzajów: Malus, Pyrus, Sorbus.
Bliznowatość skórki jabłoni została opisana po raz pierwszy w Chinach, w latach 30. XX wieku. Od tego czasu szybko rozprzestrzeniała się po całym świecie. W Polsce ta choroba jabłoni ujawniła się w latach 80. XX w.
Wiroidy przenoszą się w zasadzie tylko przez zakażony materiał szkółkarski w trakcie zabiegów okulizacji lub szczepienia drzew. Nie jest możliwe przeniesienie sprawcy za pośrednictwem pyłku i niewielkie prawdopodobieństwo istnieje przez nasiona. Patogen zimuje w porażonych tkankach roślin.
Objawy i szkodliwość bliznowatości skórki jabłoni
Konsekwencją porażenia wiroidem Apple scar skin viroid są silne zdrobnienie, twardnienie i deformacje owoców. Porażone jabłka późno też dojrzewają i praktycznie tracą wartość handlową, bowiem nie nadają się do bezpośredniej konsumpcji, jak również do przetwórstwa. Objawy tej choroby jabłek różnią się wyglądem w zależności od uprawianej odmiany jabłoni.
Pierwsze oznaki mogą pojawić się już na skórce zawiązków owoców, w kilka tygodni po kwitnieniu. W zagłębieniu kielichowym widoczne są rdzawe, czasem żółte korkowe plamy, które się powiększają wraz ze wzrostem owocu. Przed zbiorem plamy te mogą zajmować większą część powierzchni jabłka.
Jak ograniczać nietypowe choroby jabłek, np. bliznowatość skórki?
Podstawą w unikaniu tego typu chorób jest zdrowy materiał rozmnożeniowy. W przypadku bliznowatości w zasadzie rozprzestrzenianie się sprawcy następuje tylko za sprawą zrazów, oczek i podkładek wegetatywnych. Oprócz pewnego źródła pochodzenia drzewek, przed założeniem sadu warto znać również szczegółową charakterystykę odmiany. Podatność na choroby jabłek jest jednym z ważniejszych czynników przy podejmowaniu decyzji o wyborze odmiany do uprawy.
Genetyka odmiany jabłoni
Konsekwencją uprawy w danych warunkach przyrodniczych odmian podatnych są bowiem późniejsze duże straty i konieczność większych nakładów finansowych na ochronę plantacji. W przypadku bliznowatości skórki jabłek niektóre odmiany są mało lub średnio podatne. Przykładowo należą do nich popularne u nas: Golden Delicious, Jonagold, Gala czy Elstar.
Profilaktyka
- Wykryte w trakcie lustracji sadów drzewka porażone, z objawami rozwoju wiroida należy usuwać z plantacji.
- Aby z pewnością stwierdzić obecność tego patogenu, konieczne jest wykonanie laboratoryjnych testów. W tym celu można wykorzystywać testy biologiczne za pośrednictwem roślin wskaźnikowy oraz różne techniki molekularne.
- Ciekawostką potwierdzoną w badaniach naukowych jest możliwość pozbycia się wiroidów z zainfekowanego drzewa. Konieczne jest przetrzymywanie materiału biologicznego przez dłuższy czas w wysokiej temperaturze oraz odtworzenie z niego nowych roślin.
